پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 225 / سردرد ..... ص : 225

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 225 / سردرد ..... ص : 225

براى درمان سردرد از روش‏هاى زیر استفاده مى‏کنند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 231 / حجامت کردن ..... ص : 231

در اغلب مناطق براى درمان سردرد، سیاه‏زخم، زردى، زرد زخم و

خار و زیادى خون حجامت مى‏کردند، این کار معمولا توسط زنان انجام مى‏شد. محل خون‏گیرى یا حجامت اغلب ما بین دو کتف از ناحیه پشت است براى این کار شاخ گاو را روى پوست قرار داده و از طرف دیگر شاخ مى‏مکند کم‏کم پوست ورم مى‏کند، بعد از آن روى پوست تیغ زده خون زاید و کبودرنگ خارج مى‏شود. روش دیگر حجامت قرار دادن یک تکه خمیر روى پوست است. سپس داخل استکان یا کوزه را کبریت یا فتیله انداخته وقتى که خلأ به وجود آمد روى خمیر مى‏چسبانند، وقتى محل باد کرد، استکان خودبه‏خود از جا درآمده سپس پوست را تیغ مى‏زنند تا خون کثیف خارج شود.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 243 / سردرد ..... ص : 243

[سردرد]

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 243 / سردرد ..... ص : 243

سردرد را با مصرف جوشانده فلفل، زردچوبه و دارچین را درمان مى‏کردند. در روستاى ملیان تیغ مى‏زدند تا درد برطرف شود. در روستاى بانش کوبیده برگ سیب را مثل حنا خیسانده و به سر مى‏گذاشتند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 250 / سردرد ..... ص : 250

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 263 / حنا ..... ص : 263

براى درمان سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 263 / گل هرمله(alamrah) ..... ص : 263

براى درمان سردرد و کمردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 264 / گل گاوزبان ..... ص : 264

براى درمان سردرد و سرماخوردگى.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 264 / بوته بنجک قانگ(gn q kejneb) ..... ص : 264

براى درمان سردرد و سیاه‏زخم.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 265 / تریاک کوهى ..... ص : 265

(شیره‏اى که از کوه بیرون مى‏آید) براى درمان سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 268 / سردرد ..... ص : 268

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 268 / سردرد ..... ص : 268

براى درمان سردرد شش شیوه درمانى استفاده مى‏کنند که عبارت‏اند از:

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 268 / سردرد ..... ص : 268

- اگر کسى سردرد شدید و همیشگى داشته باشد مى‏گویند افتاده است و براى درمان، نزد بش‏دار، مى‏روند و بش‏دار ابتدا ریسمانى که سه عدد سوزن با فاصله معین به آن بسته‏شده به دور سر بیمار مى‏بندد، اگر سوزنى کمى از سوزن‏هاى دیگر پایین‏تر باشد مى‏گویند سر بیمار از همان ناحیه افتاده است و براى انداختن سر او به جاى خود، پارچه بلندى روى سر بیمار مى‏اندازند و با ریسمانى دور سر را محکم مى‏بندد و چوبى داخل ریسمان کرده محکم مى‏پیچاند تا پارچه به خوبى به سر بچسبد بعد با ضربه محکم پارچه را از هر طرف پایین مى‏کشد تا جایى که بیمار از حال برود و احساس کند سردردش برطرف شده است به این شیوه درمانى سرکوتن(sarkowten) مى‏گویند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 268 / سردرد ..... ص : 268

همچنین ساکنان منطقه این بر این باورند که افراد پس از اصلاح سرشان نیز باید موى سرشان را در جایى بگذارد که پاى کسى روى آن‏ها نرود در غیر این صورت دچار سردرد خواهد شد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 278 / بش‏دار(r d? sab) ..... ص : 278

افرادى که موفق مى‏شوند دیوى را بگیرند و درمان یک بیمارى را کامل از او بگیرند و او را آزاد کنند. به بیمارى‏هایى از قبیل سردرد، چشم‏درد، ناف‏درد، تب و لرز، یرقان، مارزدگى، و بیمارى‏هاى روحى و روانى مى‏پردازد. پیروان اهل سنت به بش‏دار ماموسى گویند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 282 / سردرد ..... ص : 282

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 282 / سردرد ..... ص : 282

در شهر سلماس براى درمان سردرد به شیوه‏هاى زیر عمل مى‏کردند:

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 282 / سردرد ..... ص : 282

اگر سردرد به همراه آب‏ریزش بینى و چشم باشد پیش دعانویس رفته و دعاى نزله از وى مى‏گیرند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 289 / سردرد ..... ص : 289

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 289 / سردرد ..... ص : 289

اگر کسى سرش درد مى‏کرد مى‏گفتند سرش افتاده است و با دستمالى از نوک بینى تا گودى پشت سر را اندازه مى‏گرفتند. سپس با دندان، وسط دستمال را در روى سر مشخص مى‏کردند و دو سر دستمال را به هم مى‏رساندند اگر به یک اندازه بود، سردرد ناشى از خستگى بود زود خوب مى‏شد. اگر به یک اندازه نبود مى‏گفتند به طرف صورت یا پشت سر افتاده است. بعد با همان دستمال از دو سوراخ گوش اندازه مى‏گرفتند و باز وسط را در کاسه سر تعیین مى‏کردند و مى‏گفتند به جانب راست یا چپ افتاده است و علاجش مى‏بستند. تقریبا مانند عگال. بعد از هر طرفى که مشخص مى‏شد که سر افتاده، گوشه دستمال را با یک دست مى‏گرفتند و با یک دست دیگر چند بار به آن مى‏زدند. در اثر ضربه، سر به طرفى که گوشه دستمال کشیده مى‏شد تکانى شدید مى‏خورد و بعضى مواقع مهره‏هاى گردن صدا مى‏کرد یعنى که سردرد درمان یافت.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 291 / حلبه(eblah) ..... ص : 291

یا همان شنبیله را براى سردرد با آب مخلوط و بر سر مى‏گذارند. دیگر موارد استفاده مى‏توان به نیروبخشى و مقوى بودن، کاهش‏دهنده کلسترول و قند خون، ملین، تقویت قواى جسمى، مفید براى مسلولان، بادشکن اشاره کرد. همچنین استعمال خارجى هم دارد کمک به بهبودى زخم‏ها مى‏کند و ضد قارچ‏هاى پوستى و التهاب گلو و درمان بواسیر مفید است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 305 / سردرد ..... ص : 305

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 312 / چوب صندل ..... ص : 312

چوب صندل‏ را ساییده بر پیشانى مى‏بندند براى درمان سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 312 / کمیزه کفر(rafak ezimok): ..... ص : 312

نوعى میوه بوته‏اى است که ساییده‏اش را به سر مى‏مالند سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 312 / گل ارونه ..... ص : 312

براى کشیدن چرک سینه، سرماخوردگى و سینه‏پهلو، سردرد و ضعف بدنى، سرفه مفید است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 314 / پرسیاوش ..... ص : 314

جوشانده درمان سردرد و دل‏درد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 320 / سردردهاى شدید ..... ص : 320

براى درمان سردردهاى شدید، درون استکان را مشتعل کرده و روى پیشانى مى‏گذارند. به این عمل بادکش کردن مى‏گویند. در صومعه‏سرا، دارچین را در آب حل کرده به پیشانى مى‏مالند. از بخور کدو براى تسکین درد استفاده مى‏کنند. در تولم‏شهر دور پیشانى را با پارچه‏اى بسته قاشق چوبى را از میان گره دستمال رد کرده و آن را مى‏پیچانند تا تسکینى براى سردرد باشد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 327 / سردرد ..... ص : 327

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 331 / خالکوبى ..... ص : 331

کسانى که سردرد داشتند، خال‏کوبى مى‏کردند. با سوزن نقش دل‏خواه را روى بدن درمى‏آوردند سپس خاکستر سیگار را روى آن مى‏ریزند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 339 / سردرد ..... ص : 339

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 339 / سردرد ..... ص : 339

- سردرد را ناشى از سرماخوردگى مى‏دانند و بر پیشانى و پشت گوش‏ها ویکس مى‏مالند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 353 / سردرد ..... ص : 353

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 353 / استخودوس ..... ص : 353

دم کرده براى رفع سردرد مفید است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 353 / فلوس(sulf) ..... ص : 353

دم کرده براى رفع سردرد مفید است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 353 / گل گاوزبان ..... ص : 353

دم کرده براى رفع سردرد مفید است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 366 / سردرد ..... ص : 366

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 366 / سردرد ..... ص : 366

براى رفع سرگیجه ناشى از سردرد خاکشیر را داخل آب سرد ریخته به صورت شربت مى‏خورند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 367 / آنفلوانزا ..... ص : 367

نوعى سرماخوردگى شدید است. اگر بیمار دچار دل‏درد شود در این صورت آنفلوانزا به قلب زده و بیمار مى‏میرد و اگر دچار سردرد شود این بیمارى به سر زده با خوردن جوشانده داروهاى سرماخوردگى درمان مى‏شود. علایم آن بیهوشى، کرى، و کورى موقتى گوش و چشم است.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 373 / ازگن(آویشن)(negze) ..... ص : 373

براى ترس‏زدایى، درمان سرخک، آبله، سردرد، گوش‏درد و دل‏درد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 373 / حنا ..... ص : 373

درمان پادرد، سردرد، زخم، چشم‏درد، آبله، بیمارى‏هاى پوستى.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 376 / برنه‏جاس ..... ص : 376

نوعى گیاه است که دم کرده آن را براى درمان بیمارى‏هاى نظیر دل‏درد و شکم‏درد و سردرد مصرف مى‏کنند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 377 / دارچین ..... ص : 377

دم کرده به‏خصوص با چاى براى درمان سرماخوردگى سردرد، تب سرد، و سینه‏پهلو استفاده مى‏شود.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 389 / قهوه ..... ص : 389

را با کمى آب مخلوط کرده و روى پیشانى مى‏مالند براى درمان سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 390 / نمک ..... ص : 390

براى رفع عفونت دندان مفید است. دندان عفونتى را با نمک ماساژ مى‏دهند. نمک را خیسانده و روى پیشانى مى‏مالند تا سردرد تسکین یابد. نمک را همراه خاکستر خیسانده روى کوفتگى مى‏بندند.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 392 / سردرد ..... ص : 392

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 401 / سردرد ..... ص : 401

سردرد

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 401 / سردرد ..... ص : 401

به هنگام سردرد، سرشان را دستمال مى‏بندند تا کاملا گرم بشود و مى‏گویند با عرق کردن سردرد خوب مى‏شود در روستاى میحمله آرد نخود، زرده تخم‏مرغ و قهوه را با هم مخلوط کرده روى سر مى‏گذارند تا سردرد تسکین یابد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 405 / حنا ..... ص : 405

سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 405 / کاسنى ..... ص : 405

سردرد، تب.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 405 / آرد نخودچى ..... ص : 405

کمردرد، سردرد.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 407 / رگ‏زنى ..... ص : 407

معمولا رگ‏زنى در کودکان حتى در سنین پایین نیز انجام مى‏گرفت که بیشتر در قسمت لاله گوش، روى ران، ساق پا انجام مى‏گرفت و معتقد بودند با این کار خون کثیف کودک خارج مى‏شود و دچار سردرد نمى‏شود.

پیام بهارستان (فصلنامه اسناد، مطبوعات و متون) / 407 / خالکوبى ..... ص : 407

خالکوبى را مردان و زنان انجام مى‏دادند که بعضى به خاطر زیبایى و بعضى نیز به خاطر سردرد و درمان بدن انجام مى‏دادند. خالکوبى را زنان مجرب یا دلاک انجام مى‏دادند با نوک سوزن نقش دلخواه را روى پوست مى‏انداختند. معمولا خالکوبى را در فصل بهار انجام مى‏دادند. خالکوبى روى قسمت‏هاى مختلف بدن از جمله بالاى ابرو، بین دو ابرو، پیشانى، چانه، مچ دست، بازو، سینه، روى دست بود. نقش‏هایى که مى‏انداختند عبارت بود از گل، دایره، ستاره، ماه، اسامى امامان، اسم صاحب خال، شیر، مار.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 198 / یک. بیمارى‏هاى تابع سوء مزاج ..... ص : 198

- سوء مزاج ساده: یعنى مزاج یک عضو یا کل اندام‏ها به علتى خارجى و گذرا تغییر کند؛ مثلًا شخص در معرض سرماى بیش از حد قرار گیرد و یک عضو یا کل بدنش دچار سرمازدگى شود (سوء مزاج سرد ساده). سردرد ناشى از گرماى آفتاب نیز مثال دیگرى از سوء مزاج ساده است. نکته قابل توجه اینکه معمولًا بعضى از سوء مزاج‏هاى ساده خارجى، به دلیل نداشتن زمینه داخلى، آسان‏تر درمان مى‏شوند.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 198 / یک. بیمارى‏هاى تابع سوء مزاج ..... ص : 198

نکته: با توجه به اینکه سوء مزاج مى‏تواند ساده یا مادى باشد و هرکدام از این دو نوع مى‏تواند با یک یا دو کیفیت بر مزاج تأثیر بگذارد، در ساده‏ترین دسته‏بندى اسباب و علل بیمارى، یک مرض (مثلًا سردرد) مى‏تواند حد اقل 16 سبب داشته باشد که هر کدام درمان خاص خود را دارد.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 219 / دو. دستورهاى مخصوص هر مزاج ..... ص : 217

مزاج دموى و استعداد بیمارى‏ها. اگر افراد دموى مزاج این دستورهاى کلى و اختصاصى را رعایت نکنند به این بیمارى‏ها بیشتر دچار شوند: سردرد، پرخوابى، هماتورى، خستگى، ضعف جنسى، چاقى، تپش قلب. 3. روش زندگى صحیح براى مزاج بلغمى (سرد و تر)

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 220 / دو. دستورهاى مخصوص هر مزاج ..... ص : 217

مزاج بلغمى و استعداد بیمارى‏ها. اگر افراد بلغمى‏مزاج دستورهاى فوق را رعایت نکنند براى ابتلا به این علائم و بیمارى‏ها استعداد بیشترى دارند: عطسه، سردرد، کاهش حافظه، صرع، پرخوابى، آسم، سینوزیت، التهاب و بزرگ‏شدن لوزه‏ها، ضعف هضم، ریفلاکس معده به مرى، شب‏ادرارى، دردها و التهاب‏هاى مفصلى، ترشحات زنانه، تأخیر در عادت ماهانه.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 224 / سه. اعمال دستى(یداوى) ..... ص : 223

تنقیه یا حقنه: اگر لازم شود روده بزرگ از طریق مقعد شستشو داده شود یا داروى خاصى وارد روده شود، از این روش استفاده مى‏شود. حقنه در دفع مواد اضافى چسبنده یا تجمعیافته در روده‏ها و همچنین درمان بیمارى‏هاى عصبى مانند سردرد و سرگیجه و سیاتالژى بکار مى‏رفته است.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 225 / سه. اعمال دستى(یداوى) ..... ص : 223

فصد: در لغت به معنى گشودن رگ است و در طب سنتى ایران یکى از انواع استفراغ است که از طریق آن معمولًا مقدارى خون از وریدهاى بدن خارج مى‏شود. فصد به روش‏هاى گوناگون در زمان‏هاى خاص و در درمان برخى بیمارى‏ها مانند افزایش غیر طبیعى فشار خون، سردرد و بعضى دردهاى مفصلى بکار مى‏رود.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 238 / بابونه(بابونج) ..... ص : 238

مهم‏ترین کاربرد در طب سنتى: ضدالتهاب، مفید براى سردرد و پاککننده سینه، نشستن در آب آن براى امراض مقعد و رحم مفید است.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 248 / سکبینج ..... ص : 248

مهم‏ترین کاربرد در طب سنتى: برطرف‏کننده سردرد، درد سینه، سرفه و دردهاى مفصلى‏

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 257 / گشنیز(کزبره) ..... ص : 256

مهم‏ترین کاربرد در طب سنتى: برگ آن اشتهاآور و خواب‏آور است و باعث بند آمدن خون‏ریزى بینى مى‏شود و به‏صورت موضعى خاصیت ضد تورم و ضد درد دارد. تخم آن شادى بخش است و در رفع اسهال خونى، تپش قلب و سردرد مفید است.

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 257 / مرزنجوش ..... ص : 257

مهم‏ترین کاربرد در طب سنتى: برطرف‏کننده سردرد در سردمزاجان، ضدتورم‏

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 258 / نیلوفر ..... ص : 258

مهم‏ترین کاربرد در طب سنتى: مفید براى سردرد در گرممزاجان، ضدتورم، ضدسرفه‏

تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام و ایران (ویژه علوم پزشکى) / 273 / 4. تب یونجه ..... ص : 273

تب یونجه نوعى بیمارى است که بعضى از مردم در فصل تابستان به آن دچار مى‏شوند، ولى ممکن است در بهار یا پاییز نیز اتفاق بیفتد. در این فصل ذره‏هاى کوچک گرده گل‏ها در فضا پراکنده مى‏شود. افراد بر اثر تنفس گرده‏هاى ریز ممکن است دچار تب یونجه شوند. اگر تب یونجه شدید باشد باعث عطسه‏هاى ناگهانى، سردرد و سرفه مى‏شود.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 8 / افتیمون mumyhtipE. atucsuC شکوفا - حماض الارنب - دواء الجنون ..... ص : 8

طبیعت این گیاه گرم و خشک است از این گیاه بعنوان مسهل در بیماریهائى مانند لقوه و خواب رفتن اعضاء بدن و دردهاى مفصلى استفاده مى‏شود. براى معالجه سردردهاى مزمن سودادى مزاج که همراه با ناراحتى‏هاى فکرى مى‏باشد روزى دو مثقال از پودر خشک شده این گیاه را در یک لیوان شیر بخیسانند و با هفتاد و پنج گرم سکنجبین بخورند و مدت هفت روز این عمل را انجام دهند علاوه بر معالجه سردرد مذکور براى ناراحتى‏هائى از قبیل مالیخولیا (نوعى بیمارى روانى است که مقدمه جنون بوده و شخص مبتلا به آن مرتب خیالات بد و ناپسند مى‏کند) مانیا (نوعى جنون است که بیمار به دیگران حمله مى‏کند و آزار مى‏رساند) و خفقان نیز بسیار نافع است. براى مداواى این ناراحتى‏ها افتیمون را با برابر آن افسنطین مخلوط و مى‏جوشانند و آب مطبوخ را پس‏

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 100 / ریحان mucilisab. mumicO صعتر هندى(از تیره نعناع) ..... ص : 100

گیاهى است علفى و یکساله و بصورت سبزیجات مصرف خوراکى دارد طبیعت این گیاه معتدل و گل و برگ و دانه آن نیز داراى اثر درمانى مى‏باشد. این گیاه تحلیل برنده ورمهاى داخلى بدن بوده و براى خفقان قلب نیز مفید است ضعف معده و نفخ دستگاه گوارش را برطرف مى‏کند. بوئیدن گل و برگهاى ریحان سردردهاى گرم‏مزاج را تسکین مى‏دهد. افرادى که در مسافرتها به سردرد مبتلا مى‏شوند چنانچه مقدارى ریحان با خود داشته و ببویند از سردرد آنان جلوگیرى مى‏کند.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 127 / سرکه ..... ص : 126

افرادى که سردردهاى گرم‏مزاج دارند به تجربه رسیده اگر مقدارى سرکه را روى آتش گذاشته و جلوى بینى و دهان خود بخور بدهند سردرد آنان را ساکت مى‏سازد و نیازى به خوردن داروهاى مسکن نیست.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 146 / شقاقل ..... ص : 146

این گیاه در نواحى شمال ایران و سایر اماکن مرطوب مى‏روید و بیشتر در زیر درختان متراکم مى‏باشد و از ریشه‏هاى گره‏دار آن در صنعت غذاسازى و داروئى استفاده مى‏شود مثلا از آن مرباى شقاقل یا معاجین داراى شقاقل درست مى‏کنند طبیعت آن گرم و تر است مقوى کبد و کلیه‏ها بوده و قدرت تناسلى را زیاد مى‏کند و رطوبات و بلغم را دفع مى‏نماید. اما نوشته‏اند که شقاقل اشتها را کم مى‏کند و مصرف زیاد آن در بعضى از افراد گرم مزاج ایجاد سردردهاى گرم‏مزاج مى‏نماید درصورتى‏که شقاقل را با مقدارى عسل بخورند و یا مرباى آن را با عسل بسازند ایجاد کم‏اشتهائى و سردرد نمى‏نماید بلکه براى افراد سرد مزاج اشتهاآور نیز هست.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 184 / کاسنى sulytni. muirohciC ..... ص : 184

این دارو برطرف‏کننده عطش مفرط بوده ضمنا مدر صفرا و کم‏کننده حرارت بدن مى‏باشد افرادى که به سردردهاى گرم‏مزاج مبتلا هستند چنانچه آب برگ کاسنى را با سرکه و صندل به پیشانى و سر ضماد کنند سبب تسکین سردرد خواهد شد در بیمارى دیفترى آب کاسنى را (آب حاصل از جوشانده ریشه آن) با آب خیار چنبر و یا آب توت سیاه مخلوط کرده و غرغره کنند میکروب دیفترى را کشته و از توسعه پرده سفید حلق جلوگیرى مى‏شود. در ناراحتى‏هاى گرم کلیه و حال هیجان صفراوى و التهاب معده و در استفراغهاى صفراوى (بعضى از افراد هستند که هرچند ماه یکبار مقدارى صفرا و زردآب بالا مى‏آورند و

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 196 / کبر asonips. sirappaC کور - شیله ..... ص : 194

مردم قدیم براى جلوگیرى از زود سفید شدن موى سر و ریشه کبر را خوب سائیده و با روغن کنجد و یا روغن زیتون و قدرى آب مى‏جوشانیده‏اند تا روغن به نصف مى‏رسیده سپس با این روغن بن موها را ماساژ مى‏داده‏اند و میوه خوب رسیده آن را بدون آنکه دانه‏هاى آن را بجوند بعنوان ملین مى‏خورده‏اند. ترشى کور اشتهاآور است. و افراد گرم مزاجى که عادت به سردرد دارند بهتر است کبر خام کمتر بخورند تا سردرد آنان افزون نگردد مقدار خوراک از آب میوه کبر 35 گرم مى‏باشد که بمنظور دفع انگل دستگاه گوارش خورده مى‏شود.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 241 / نیلوفر آبى abla. aeahpmyN ..... ص : 240

داروها یا غذاهاى مقوى قدرت جنسى این نقیصه را برطرف نمایند. گاهى در اثر برخورد حرارت کوره‏ها یا آفتاب شدید بر سر شخص دچار سردرد شدید مى‏شود اگر در چنین مواقع مقدارى از گیاه نیلوفر آبى را که کوبیده و بر سر گذارند سردرد را ساکت مى‏کند. افرادى که به درد مثانه مبتلا هستند اگر گل یا دیگر اعضاء این گیاه را کوبیده و در بالا مثانه گذارند و یا مقدارى از عصاره آن را ضماد کنند درد مثانه آنان ساکت خواهد شد. افرادى که عطش مفرط دارند اگر مقدارى نیلوفر آبى را دم کرده میل کنند عطش مفرط آنان زایل مى‏گردد. خوردن این گیاه براى افراد سردمزاج و مردان مبتلا به سرعت انزال و افراد بلغمى‏مزاج مضر است مگر آنکه آن را با دارچین و عسل میل نمایند. از گل این گیاه مى‏توان عرق نیلوفر تهیه نمود که خواص آن مشابه خواص گل گیاه است.

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 246 / هلیله کابلى ..... ص : 246

طبیعت آن معتدل است. بنظر اطباء سنتى داروئى است مسهل صفرا و سودا و بلغم و کلیه اخلاط و مواد زائد بدن- مدر بول- از بین برنده سردرد و حالت فراموشى تقویت‏کننده کلیه حواس بدن- برطرف‏کننده کلیه سرگیجه‏هاى صفراوى- معالج مالیخولیا و صرع و لقوه. در مداواى مالیخولیا و صرع و لقوه چنانچه نوع بلغمى بیمارى‏

گیاهان دارویى و نحوه کاربرد آنها براى بیماریهاى مختلف در طب سنتى / 253 / یاس agniryS ..... ص : 253

یاس گیاهى است از تیره زیتون و داراى چند گونه مختلف بعضى داراى گلهاى زرد و بعضى داراى گلهاى بنفش و سومى داراى گلهاى سفید مى‏باشد و در حال حاضر هر سه نوع در کشور ایران موجود است اما در این بحث یاس سفید منظور است که بیشتر از بقیه جنبه داروئى و درمانى دارد اندام داروئى این گیاه گل آن است. طبیعت آن گرم و خشک است. این گیاه مدر بول و بازکننده عادت ماهانه در زنانى که عقب‏افتادگى دارند مى‏باشد ضمنا کشنده انگلهاى دستگاه گوارش بوده و اگر بمقدار بیشترى خورده شود انگلها را کشته و اخراج مى‏سازد. و چون بمقدار کمترى خورده شود مفرح بوده و قدرت جنسى را نیز تحریک مى‏سازد. بوئیدن گلهاى آن نیز سبب تقویت اعصاب و تسکین سردردهاى سرد مزاج است اما اگر افراد گرم‏مزاج و پرخون از این گیاه بخورند و مدتى ادامه دهند دچار سردرد مى‏گردند افرادى که از گلهاى این گیاه زیادتر از مقدار لازم براى دفع بیمارى و در دفعات زیاد بصورت خوراکى استفاده مى‏کنند موى بدن آنها زودتر از موقع سفید مى‏گردد.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 14 / سردرد

سردرد

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 14 / سردرد

سردرد اقسام مختلف و اسباب متفاوت دارد. سردرد ممکن است عصبى باشد یا در اثر اختلالات گوارشى یا ناراحتى چشمى یا در اثر برخورد گرما یا سرماى محیط بر سر یا تنفس گازهاى سمى یا وجود آلرژیک و حساسیت نسبت به بعضى بوها یا غذاها یا همراه بعضى بیماریها باشد مانند آنفولوآنزا و سرماخوردگى و گاهى سردردهاى بسیار شدید مقدمه مننژیت مى‏باشند. سردرد ممکن است بصورت مزمن درآمده که آن نیز ممکن است بطور مکرر باشد و یا با فاصله چند هفته یا چند ماه یکبار عارض گردد در نوعى از این سردردها قبل از پیدا شدن درد چشم‏ها قدرى تار مى‏شود گاهى نقطه‏هاى نورانى دیده مى‏شود و سستى و سنگینى در دست یا پا احساس شده و گاهى حالت تهوع و استفراغ وجود دارد و گاهى بطور موقت بینائى کم مى‏شود و این علائم حدود بیست دقیقه گاهى بیشتر طول مى‏کشد گاهى همراه این علائم یکى از بازوها سست مى‏گردد این نوع اخیر از سردردها را میگرن نامند در بعضى از افرادى که میگرن شدید دارند حتى در صحبت کردن آنان مقدارى اختلال پیش مى‏آید. سردرد میگرنى بیشتر یک‏طرفه و گاهى دوطرفه است و در بعضى افراد یک نوبت طرف راست و در نوبت دیگر طرف چپ سردرد مى‏گیرد درباره اسباب و مداواى میگرن مطالعات و آزمایشها و زحمات قابل توجهى کشیده شده و به خصوص هرچه زندگى بیشتر ماشینى مى‏شود بیماران میگرنى بیشتر مى‏گردند اگر سبب سردرد مادى باشد از روى بار زبان یا از روى عدم اشتها به غذا و یا از روى رنگ بول و یا از آثار غلبه خون که عبارتند از خستگى و خمیازه زیاد کشیدن و سنگینى سر و کندى ذهن و ظاهر شدن بثورات روى پوست بدن مى‏توان به آن پى برد اگر زبان بار داشته باشد دلیل بر پرى معده و امتلاء دستگاه گوارشى است حال اگر بار زبان سفیدرنگ باشد دلیل امتلأ معده است با سردى مزاج بیمار اگر زردرنگ باشد دلیل بر غلبه صفرا و حرارت مزاج است و اگر رنگ زرد و سفید توأم باشند دلیل بر صفرا و بلغم است، دردى که یک طرف سر را

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 16 / سردرد

چنانچه سردرد دوره‏اى جزء دوره‏اى گرم‏مزاج باشد باید منضج سردمزاج و مسهل‏هاى سردمزاج مانند فلوس و یا پودر گل بنفشه بمقدار دو مثقال استفاده نمود. و اما سردرد ممتد و دائمى و بدون تب گرم‏مزاج است باید ادویه سردمزاج مصرف کرد.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 16 / سردرد

بعضى از پزشکان نوشته‏اند چنانچه دانه زیره را بکوبند و با تخم‏مرغ آب‏پز شده سفت مخلوط کرده و سرخ کنند سپس آن را در پارچه‏اى بسته و در پشت گردن ببندند سردرد میگرنى را که قدیمى و مزمن شده بهبودى بخشد و معالجه خواهد کرد. لازم به ذکر است که مجامعت براى سردردهائى که با ضعف مزاج شدت مى‏یابند مضر است و در این‏باره گفته‏اند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 16 / سردرد

اگر سردرد از صفرا باشد علامتش تلخى دهان و زردى رنگ چهره و چشمها و زردى رنگ بار زبان و علاجش خوردن مسهل صفرا، گل بنفشه، تخم کاسنى، آلو بخارا، سپستان، گشنیز و اسفناج نیز براى این‏گونه افراد مفید مى‏باشد.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 17 / سردرد

اما چنانچه سردرد از رطوبات بلغمى باشد علامت آن سنگینى سر و زیادى خواب و سستى اعضاء بدن است.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 17 / سردرد

عوامل زیر مى‏توانند در بروز حمله سردرد میگرنى‏Migraine موثر باشند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 22 / سینوزیت

علائم سینوزیت حاد عبارتند از وجود درد در سر و صورت، انسداد بینى، خروج ترشحات چرکى از بینى، معمولا سردرد در طول روز شدید و هنگام شب کمتر مى‏شود، گاهى در گلو احساس سوزش مى‏شود و سرفه هم پدید مى‏آید، محل احساس درد گاهى در فضاى بین دو چشم و پشت چشم‏ها مى‏باشد، در رادیوگرافى سینوس‏ها تیرگى سینوس مشاهده مى‏شود، اگر سینوس فک بالا چرکى باشد در دندان بالا مقابل سینوس احساس درد یا احساس بلند شدن دندان از جاى خود مى‏شود و در کنار بینى تورم پیدا مى‏شود.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 27 / گلودرد ساده

گاهى گلودرد در اثر ورم حاد لوزه‏ها مى‏باشد در چنین حالتى شروع بیمارى ناگهانى است و با سوزش گلو، تب، لرز، سردرد، بى‏اشتهائى و ناراحتى عمومى همراه است لوزه‏ها

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 49 / گازهاى شیمیائى جنگى

2- گازهاى عطسه‏آور: این گازها بیشتر از ترکیبات آرسنیک مى‏باشند مانند (دى فنیل کلرارسین) این گازها سبب تحریک مخاط بینى و حلق و گاهى سردرد و استفراغ و ناراحتى شدید مى‏شوند ولى اثرشان ظرف چند ساعت از بین مى‏رود و آسیب دائمى باقى نمى‏گذارند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 50 / گازهاى شیمیائى جنگى

(ازت خردل نیز مانند گاز خردل تاول‏زا و خراب‏کننده مغز استخوان و غدد لنفاوى مى‏باشد هنگامى که امکان استفاده دشمن از این گازها باشد لازم است که از ماسک و لباس مخصوص استفاده گردد. یکى دیگر از گازهایى که در جنگلها استفاده مى‏شود گازهائى است که روى خون اثر مى‏گذارد و مانع رسیدن اکسیژن به بافتها مى‏گردد این گازها از ترکیبات سیانور بوده و بوى بادام تلخ مى‏دهند عوارض ناشى از این گازها عبارتند از سردرد سیاهى رفتن چشم ازدیاد ضربان قلب سرخ شدن گونه‏ها و لبها تشنج در اعضاء و از کار افتادن مرکز تنفس و قطع تنفس در حال اغماء و سپس مرگ. هنگام مصرف گازهاى تاول‏زا ابتداء چشم قرمز مى‏شود سپس ورم کرده و درد مى‏گیرد و روى پوست بدن تاولهاى آبدار درست مى‏کند و ریزش اشک هم زیاد مى‏شود کسى که مسدوم شده بدنش بوى سیر یا بوى گیاه شمعدانى مى‏دهد و سرفه‏هاى شدید مى‏کند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 54 / 7 - مرفین ..... ص : 54

افرادى که تریاک مى‏خورند و مسموم مى‏شوند یا مرفین زیاد تزریق مى‏کنند بحال مسمومیت مى‏افتند و علائم مسمومیت عبارتند از کندى تنفس- سردرد- حال تهوع ضعیف شدن نبض و بالاخره افتادن در حال اغماء و اگر مسمومیت شدید باشد و مداوا نگردد سبب هلاکت خواهد شد براى مداوا لازم است اولا مسموم را فورا مجبور با استفراغ کنند و یا معده او را شستشو دهند در ثانى از خواب رفتن او جلوگیرى کنند و ایشان را به فوریت‏هاى پزشکى برسانند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 55 / 8 - الکل خوراکى(الکل اتیلیک) ..... ص : 54

گاهى اختلالات جبران‏ناپذیر ایجاد مى‏کند. آثار مسمومیت عبارتند از تهوع و استفراغ- سردرد شدید- توهم و اختلالات روانى. براى مداوا ابتدا باید الکل خورده‏شده را با شستشوى با آب از معده خارج ساخت و یا با مصرف مقدارى اپیکا استفراغ نمود تا الکل از معده خارج گردد.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 55 / 9 - الکل صنعتى(الکل متیلیک) ..... ص : 55

این الکل که جنبه داروئى داشته و بیشتر براى گندزدائى و گاهى نیز در صنعت بکار برده مى‏شود ماده‏اى است سمى و مقدار حدود 60 از آن کشنده است. علائمى که در اثر خوردن الکل صنعتى عارض مى‏شوند عبارتند از شکم‏درد و حال تهوع و استفراغ سردرد- تنگى نفس- هذیان‏گوئى و درصورتى‏که مسمومیت شدید باشد خراب شدن شبکیه چشم و کور شدن مسموم و تشنج و اغما عارض مى‏شود براى معالجه باید اولا معده را با محلول 2 درصد جوش شیرین شستشو دهند و اگر مسمومیت شدید باشد بیمار را به اورژانس برسانند.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 81 / اسهال خونى میکربى ..... ص : 81

6- بى‏اشتهائى و سردرد و لرز و گاهى حالت اغماء و تشنج مشاهده مى‏شود.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 122 / داروهاى کبدى:

2- اغلب به سردرد مبتلا مى‏شوند بخصوص درد نیمه سر.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 168 / یائسگى(منوپوز)

سستى- افسردگى- بیخوابى- طپش قلب و احساس ضربان قلب خویش- سرگیجه و سردرد- درد اعضاء بدن- عرق کردن بیجهت احساس مورمور در پوست بدن- تکرار ادرار و اختلالات گوارشى.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 185 / تب مالت تب مواج - بروسلوز ..... ص : 185

عامل این بیمارى از بعضى پستانداران مانند گاو یا خوک یا بز بانسان سرایت مى‏کند و بیشتر در افرادى که حیوانات مذکور را نگهدارى مى‏کنند مشاهده مى‏شود. این بیمارى با تب و لرز و سردرد شدید و کوفتگى بدن همراه با حالت بیقرارى شروع مى‏شود.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 185 / تب مالت تب مواج - بروسلوز ..... ص : 185

گاهى در بیمار حالت اسهالى بوجود مى‏آید. اگر بیمارى از بز بانسان منتقل شده باشد با علائم خفیفى نظیر دردهاى عضلانى و کوفتگى و سردرد و درد پشت گردن شروع مى‏شود عصرها بیمار تب مى‏کند و بتدریج این تب تا صبح پائین آمده و بحد طبیعى مى‏رسد و پس از قطع تب بیمار بشدت عرق مى‏کند. این تب یک هفته تا 35 روز ادامه مى‏یابد و سپس علائم بیمارى تا مدتى محو مى‏شود و ممکن است بیمارى بکلى از بین رفته و بهبودى حاصل شود اما در اکثر مواقع پس از چند روز تب عود مى‏نماید و معمولا عودهاى تب تکرار و شش تا سه ماه بیمار بطور مواج تب دارد و همراه با تب علائم دیگرى نظیر بى‏اشتهائى یبوست، لاغرى و ضعف، شکم‏درد، سردرد، کمردرد و دردهاى مفصلى، افسردگى و بیخوابى و حالت هیجان و بزرگى طحال در بیمار مشاهده مى‏گردد و گاهى نیز غدد لنفاوى قدرى بزرگ مى‏شوند اما جهت تائید و اثبات وجود بیمارى تب مالت آزمایش خون و ادرار جهت وجود میکرب آن لازم مى‏باشد و درصورتى‏که آزمایشگاه و آزمایش موفق به یافتن میکرب بیمارى نشد نمى‏توان منکر بیمارى گردید باید از راههاى دیگرى‏

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 217 / کوه‏گرفتگى

سردرد، گیجى، سستى بدن و خواب‏آلودگى، احساس سرما، گاهى استفراغ و پریدگى رنگ تنگى نفس و کبود شدن لب‏ها، اختلالاتى در بینائى و شنوائى شخص و این علائم در بیشتر افراد چنانچه حدود مدت سى ساعت در همان مکان بمانند بعلت تطابق شخص با شرایط کوه و سازش با محیط از بین مى‏روند و گاهى دیده شده که علائم فوق در بعضى افراد بصورت شدید و مداوم باقى مانده است و یا ناراحتى‏هاى ریوى خطرناک عارض گردیده.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 239 / سیاه‏زخم - مریخ سیاه

در سیاه‏زخم جلدى علاوه بر پیدا شدن یک لکه قرمز یا سیاه‏رنگ تاول‏مانند در قسمتى از بدن که زیر پوشش نیست که بعد برنگ ارغوانى مایل به سیاه درمى‏آید علائم دیگرى مانند بزرگ شدن غدد لنفاوى منطقه نزدیک به زخم، تب متغییر و ناراحتى عمومى، سردرد و گاهى وجود حال تهوع و استفراغ، گاهى نیز به بیمار شوک دست مى‏دهد،

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 240 / سیاه‏زخم - مریخ سیاه

تعریق زیاد مى‏شود و گاهى ممکن است مننژیت عارض گردد. علائم سیاه‏زخم ریوى عبارتند از: تب، ناراحتى عمومى، سردرد، تنگى نفس و سرفه، احتقان بینى و گلو و حنجره، صداى مخصوص ششها و علائمى که در تصویر ششها مشاهده مى‏شود.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 266 / چند نمونه از بیماران روانى، با علائم بدنى:

ناراحتى‏هاى روانى مانند اضطراب، هیجانات روحى، افسردگى، احساس بهم خوردن تعادل روانى و بسیار ادراکهاى ناآشنا و مبهم اغلب موارد روى یکى از اعضاء بدن ثابت مى‏شوند و ناراحتیهائى از قبیل سردرد، سرگیجه، تهوع، استفراغ و گاهى سبب بند آمدن ادرار، بى‏حسى دست‏وپا، درد مفاصل، درد شانه‏ها، گرفتگى گلو، تنگى نفس مى‏شوند و در نتیجه بیمار بظاهر یک بیمار عضوى بنظر مى‏رسد و طبق معمول به پزشک عمومى یا متخصص غیر روانپزشک مراجعه مى‏کند و در اثر عدم تشخیص صحیح این‏گونه بیماران سرگردان مى‏شوند و فرصت معالجه از دست مى‏رود و ناراحتى روانى آنان شدت مى‏یابد.

طب سنتى سینا، درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى / 317 / س ..... ص : 317

سردرد 14

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 13 / فهرست مطالب

سردرد و اقسام آن برابر نظر ابن سینا 27

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 25 / سردرد

سردرد

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 25 / سردرد

سردرد اقسام مختلف دارد و هر قسمت از سر، که درد داشته باشد دلیل بر بیمارى خاصى است که همه در کتاب طب سنتى سینا شرح داده شده است لکن در این کتاب به چند مطلب اشاره مى‏شود

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 25 / سردرد

سردرد پیوسته یا مستمر یا غیر منقطع: هنگامى که سردرد در هر قسمتى از سر که باشد بلا انقطاع شد معمولا از حرارت است و لازم است که از داروهاى سرد مزاج و زالو و مسهل‏هاى سرد مزاج استفاده شود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 26 / سردرد

جوانى به مطب مراجعه کرده اظهار مى‏دارد که مدت یک سال است بطور مداوم سرش درد مى‏کند و غیر از مواقعى که در عالم خواب است بقیه مواقع جلو سر و پیشانى‏اش درد دارد و در برخورد گرما به سردرد بیشتر مى‏شود. چون درد دائمى است و در گرما شدت مى‏یابد و دوره معینى هم ندارد معلوم مى‏شود که مزاج بیمار گرم است. دستور داده شد که ابتدا سه عدد زالو در جلو سر انداخته شود، گرد کافور با سرکه بمالند در محل درد، از خوردن غذاهاى گرم مزاج و ادویه‏جات و رفتن در زیر آفتاب پرهیز کنند، روز اول منضج سرد مزاج مانند گل بنفشه، عناب، سپستان، تخم کاهو، تخم گشنیز، تخم خرفه را بجوشانند یک لیوان صبح و یک لیوان عصر بخورند روز دوم و سوم مغز میوه فلوس را در آب داغ حل کرده صبح ناشتا بخورند و پرهیز غذایى آن روز را انجام دهند، چون درد شدید است و گاه براى بیمار تب عارض مى‏شود مى‏توانند گل بنفشه را پودر کرده و عصرها با قدرى شربت سکنجبین یا آب انار بخورند از روز چهارم مى‏توان از معجون اطریفل گشنیزى استفاده نمود و در غیر این صورت مى‏توان پودر گشنیز را در دهان ریخته قدرى آب از بالاى آن بخورند یا با آب میوه سرد مزاج یا آب خنک مخلوط کرده صبح و عصر میل کنند تا سردرد قطع شود بعلاوه براى این‏گونه افراد بخور سرکه یا بخور تخم گشنیز و قهوه نیز مفید بوده و انداختن زالو هم در پشت گوش افرادى که سردرد مستمر دارند مفید است و داروهاى عطسه‏آور سرد مزاج هم سردرد را تسکین مى‏دهد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 26 / سردرد

بیمار دوم- مردى به مطب مراجعه نموده و اظهار مى‏دارد که ماهى یکبار سردرد مى‏گیرد هربار که سردردش شروع مى‏شود مدت یک هفته ادامه پیدا مى‏کند و چنانچه وارد محلى شود که هواى آلوده به دود و گرد و غبار دارد سردردش شروع مى‏شود و ادکلن و عطرهاى خارجى نیز همین اثر را دارند سایر علائم و حالات بیمار بررسى شد معلوم شد که بیمار مزاجش گرم است. داروهائیکه تجویز شد و بیمار بهبودى حاصل نمود عبارتند از:

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 26 / سردرد

روز دوم مغز میوه فلوس را در آب داغ حل کرده صبح ناشتا بخورند و در این روز دستورات مربوط به خوردن مسهل را رعایت کنند تقریبا پانزده گرم از فلس‏هاى داخل میوه فلوس را در حدود 5/ 1 لیوان آب داغ حل کرده میل کنند درصورتى‏که سردرد شدید شود مى‏توانند بخور سرکه یا بخور پودر گشنیز به بینى بدهند و انفیه در بینى بکشند تا بیمار عطسه کند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / سردرد

گاه مشاهده مى‏شود که سردردهاى دوره‏اى بین حرارت و رطوبت مزاج اشتباه مى‏شوند و سردرد علائم دو مزاج را دارد در این صورت علائم غالب را باید در نظر گرفت و اگر با داروهاى معمولى سردردهاى دوره‏اى مداوا نشوند باید به بیمار پس از مصرف منضج و مسهل مربوطه گنه‏گنه داده شود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد ..... ص : 27

اقسام سردرد

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد ..... ص : 27

سردرد گاهى مستقل و گاهى مربوط به یک بیمارى دیگر مى‏باشد مانند سردردى که هنگام سرماخوردگى عارض مى‏گردد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد ..... ص : 27

سردرد انواع مختلف دارد و در مزاجهاى مختلف سردرد و محل درد فرق مى‏کند و آثار و علائم مخصوص به خود را دارد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد ..... ص : 27

سردرد پیوسته یا غیر منقطع یا مستمر- سردردهائى که بطور پیوسته ادامه دارند و قطع و وصل نمى‏شوند و ممکن است روزها یا هفته‏ها ادامه داشته باشند معمولا گرم مزاج بوده و از حرارت مزاج مى‏باشند این‏گونه سردردها داراى علائم زیر مى‏باشند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد ..... ص : 27

2- سردرد گاهى با حال تهوع همراه است که در این صورت بیمار مشکل صفراوى هم دارد

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا ..... ص : 27

اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا ..... ص : 27

1- سردرد موقت- مانند سردردى که در اثر خمارى در معتادان بوجود مى‏آید که با رفع خمارى بهبود حاصل مى‏کند یا سردرد ناشى از خوردن بعضى مواد غذائى یا ترکیبات دارویى مانند سردرد ناشى از خوردن سیر و فلفل در افراد گرم مزاج.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 27 / اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا ..... ص : 27

2- سردرد پایدار- این سردرد با یک بیمارى آمده و عارض انسان شده اما پس از بهبود آن بیمارى سردرد باقى‏مانده و از بدن خارج نشده است.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا ..... ص : 27

مثلا گاهى پس از بهبودى تب‏هاى دشوار و گرم مزاج سردرد مى‏ماند و زایل نمى‏شود این سردردها باید زودتر مداوا گردند چون ممکن است بدنبال این سردرد بیماریهائى از قبیل خواب‏آلودگى، سکته‏هاى مغزى، جنون، سستى و فرورفتن چشمها یا ثقل سامعه و یا عوارضى دیگر باقى بمانند. (این نوع سردرد در سردردهاى مستمر شرح داده شده است.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اقسام سردرد برابر نظر ابن سینا ..... ص : 27

سردرد برحسب قسمتى را که از جمجمه مى‏گیرد متفاوت است و بر چند نوع مى‏باشد گاهى یک نیم از سر را مى‏گیرد که آن را صداع یک‏طرفه گویند. گاهى پشت سر را مى‏گیرد و این نوع صداع خلفى نام دارد. گاهى پیشانى را مى‏گیرد که آن را عصابه گویند. گاهى بالاى سر و در محل استخوان آهیانه را مى‏گیرد که آن را صلاع فوق رأس یا آهیانه‏اى مى‏گویند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است:

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

سردرد شدید، سردرد متوسط، سردرد سبک یا ضعیف.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

سردرد گاهى چنان شدت پیدا مى‏کند که انسان مى‏خواهد سرش را به در و دیوار بکوبد و آرزو مى‏کند که از هوش برود تا بتواند این سردرد را تحمل کند. گاهى سردرد خفیف و تحمل آن آسان است و این سردرد هم دو حالت دارد گاهى زودگذر است و گاهى پاینده و دیرگذر مى‏باشد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

افرادى که مغز ضعیف و ناتوان دارند بیشتر دچار سردرد مى‏شوند و گاهى مغز سر بحدى حساس مى‏شود که با جزئى تحرکى چه عصبى باشد یا گوارشى یا تحریکى دیگر، مغز متأثر مى‏شود و سردرد عارض مى‏شود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

گاهى سردرد معده را هم تحت تأثیر قرار مى‏دهد و باعث تهوع و استفراغ مى‏گردد و گاه برعکس معده سر را تحت تأثیر قرار مى‏دهد و بخارات معده از طریق شریانها به سر رسیده و باعث سردرد مى‏شوند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 28 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

عواملى که باعث سردرد مى‏شوند ممکن است عوامل خارجى باشند یا عواملى از داخل مغز را تحت تأثیر قرار داده و ایجاد سردرد نمایند. عواملى که از خارج اسباب سردرد مى‏شوند عبارتند از ضربه خوردن مغز، برخورد گرما یا سرما به جمجمه، برخورد بعضى مواد شیمیایى، تحریک حس بویایى بوسیله بعضى عطرها یا بوهاى تند و ناخوش، برخورد بعضى اشعه کیهانى یا مواد رادیو آکتیو به سر ...

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 29 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

عواملى که از داخل سبب سردرد مى‏شوند مانند سرد مزاج شدن مغز سر یا برعکس غلبه حرارت داخلى بر سر یعنى گرم مزاج شدن آن، گاهى تجمع بخارات در گوش یا در اطراف بینى و قسمت جلوى سر که این‏گونه سردردها با داروهاى عطسه‏آور مداوا مى‏گردند، گاهى تجمع مواد رطوبى در مغز یا پرده‏هاى مغز یا تجمع مواد صفراوى یا غلبه خون اسباب سردرد مى‏شود، گاهى پیدایش ورم یا غده در مغز یا در پرده‏هاى مغز که این غده ممکن است خوش‏خیم یا بدخیم باشد که اگر بدخیم باشد علاجش با عمل جراحى و بیرون آوردن است یا بوسیله اشعه‏اى مى‏توان سلولهاى بدخیم را سر جاى خود از بین برد ولى اگر غده خوش‏خیم باشد اگر گرم مزاج باشد ایجاد بیمارى سرسام مى‏کند که در بحث سرسام شرح داده شده است و اگر سرد مزاج باشد علائم دیگرى دارد مانند افتادن و از هوش رفتن بدون آنکه درد شدیدى در سر وجود داشته باشد، ولى اگر افتادن و از هوش رفتن با درد شدید همراه باشد معمولا غده مغزى گرم مزاج مى‏باشد، گاه سردردى که اسباب و علت آن درونى است ممکن است در اثر غلبه صفرا و مواد صفراوى باشد در این صورت علامت آن خشکى بینى، کم خوابى، عطش، زردى رنگ رخسار و زردى و تیرگى بول و گاه تلخى دهان و سرگیجه مى‏باشد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 29 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

در مقابل اگر ماده‏اى که اسباب سردرد شده سرد مزاج باشد همانطوریکه قبلا اشاره شد از روى رنگ ادرار و حجم ادرار و طعم دهان و سایر علامات سرد مزاجى مشخص مى‏شود و هنگامى که سردرد در اثر امتلاء و پرى دستگاه گوارش باشد علامت آن سنگینى سر و بى‏اشتهائى و تنبلى و خواب‏آلودگى مى‏باشد. کسى که بر اثر برخورد سرما بسرش دچار سردرد شده بهتر است که اولا مزاج خود را نرم بدارد حتى اگر با تنقیه هم شده نگذارد که در حال یبوست بماند و سر را در هواى ملایم نگهدارد که سرد نباشد لکن خیلى زیاد هم نباید سر را گرم کنند چون بافتهاى مغز که از سرما آسیب دیده‏اند اگر بسرعت گرم شوند و حرارت زیاد باشد آسیبى بزرگتر از آسیب اول خواهند دید، این افراد باید حرکات ورزشى سنگین نکنند و جنبش زیاد هم نداشته باشند، مشروبات الکلى نخورند و هرگز جایش (جایشان) سرد نباشد، در هواى اتاق بخور مرزنگوش بدهند و روغن‏هاى گرم مزاج در بینى بچکانند، اگر بیمار تب داشته باشد غذاها و داروهاى گرم مزاج باو ندهند تا تب اضافه نشود لکن اگر تب نداشته باشد مى‏توان از منضج‏هاى گرم مزاج مانند تخم کرفس، رازیانه، انسیون، ریشه شیرین بیان پوست گرفته را بجوشانند و از آب صاف شده چند نوبت به بیمار بدهند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 30 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

افرادى که پس از جماع به سردرد مبتلا مى‏شوند معمولا سرد مزاج مى‏باشند و بنیه ضعیف دارند در اینان امتلاء گوارشى و بخارات معده نیز موجود است این افراد باید ابتدا به تخلیه دستگاه گوارش از مواد زائد بپردازند سپس از داروها و غذاهاى مقوى استفاده کنند، ورزش کنند و جماع کمتر کنند بخصوص در شکم گرسنه هرگز جماع نکنند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 30 / اما از نظر شدت و ضعف سردرد سه نوع است: ..... ص : 28

گاه سردرد بحرانى مى‏باشد اگر در این حالت مزاج بیمار پر باشد و حال تهوع داشته باشد گاه لبهاى بیمار پرش دارند و سرگیجه و سنگینى سر احساس مى‏شود درصورتى‏که بیمار مبتلا به زخم معده نباشد داروهاى قى‏آور باید تجویز نمود مانند سکنجبین گرم کرده یا داروهاى قى‏آور دیگر تا معده بیمار تخلیه شود و سردرد ساکت گردد و لکن اگر سردرد بحرانى علت و اسباب دیگرى داشته باشد باید علت و اسباب را جستجو نمود سپس به رفع آن پرداخت. در مشارکت معده و مغز براى بوجود آمدن سردرد تجمع بخارات در معده یا در اثر تجمع اخلاط در معده یا در اثر ضعف و ناتوانى دستگاه گوارش در انجام اعمال مربوط بخود ایجاد سردرد مى‏شود در این بیماران باید مشکلات دستگاه گوارش حل شوند تا مشارکت مغز و دستگاه گوارش در بروز سردرد از بین برود و سردرد زایل گردد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 31 / سرسام

بنظر اطباء سنتى سرسام عبارتست از ورم مراکز عصبى جمجمه و این ورم مزاجش گرم است و در اثر حرارت مغز یا عواملى دیگر بوجود مى‏آید. اکثر مواقع بیمار تب مى‏کند و تب آن‏قدر بالا مى‏رود که بیمار از حال طبیعى خارج مى‏گردد و هذیان‏گوئى مى‏کند، گاهى با سردرد شدید همراه است و گاه بدون سردرد است، چهره بیمار سرخرنگ مى‏شود و چشمان او قرمز شده و از چشمها آبریزش مشاهده مى‏شود، بیمار از نور نفرت دارد. در مداواى سرسام بهتر است ابتدا از رگ قیفال که همان سیاهرگ روى ساعد است مقدارى خون گرفته شود و در غیر این صورت قسمت بالاى سر بیمار را بتراشند و در این قسمت چند زالو انداخته شود. ضمنا مقدارى گل ختمى را بجوشانند با مقدارى روغن کرچک و پودر صابون درآمیخته مایع صاف شده را مخلوط کنند و براى بیمار تنقیه بریزند، همچنین مى‏توان مقدارى برگ چغندر علوفه‏اى را جوشانده و به آب صاف شده آن مقدارى شکر سرخ اضافه نموده و براى بیمار تنقیه بریزند، چوب صندل را در عصاره گشنیز و کافور بسایند و از مایع حاصل بر سر و پیشانى بیمار بمالند، داروئى که درست شده است از بنفشه، نیلوفر آبى، شاهتره، ریشه کاسنى، تخم کاهو، عناب و سپستان از هرکدام پانزده مثقال‏

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 33 / سردرد سرد مزاج

سردرد سرد مزاج‏

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 33 / سردرد سرد مزاج

سردردهاى سردمزاج خود چند نوع‏اند مانند درد پیشانى (عصابه)، درد شقیقه، سر درد کلاه خودى سرد مزاج، سردردهاى دوره‏اى (غیر از سردرد یک روز در میان که مزاج گرم‏دار بقیه سردردهاى دوره‏اى مزاجشان سرد است). گاهى سردرد سرد مزاج با تجمع اخلاط بلغمى در بدن همراه است و گاه در اثر سردى مزاج مغز و یا عوامل دیگر عارض مى‏شود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 33 / سردرد سرد مزاج

در سردردهاى سرد مزاج سرخى چشم و چهره، تلخى و خشکى دهان، درد ناحیه آهیانه، سرخى بول و سائر علائم حرارت مشاهده نمى‏شود در مداواى این سردرد هم از داروهاى ضمادى و هم از داروهاى خوراکى و بویائى و عطسه‏آور و غیره استفاده مى‏شود، داروهاى ضمادى که به سر مالیده مى‏شوند باید گرم مزاج باشند مانند شیرابه یا جوشانده فرفیون، جوشانده خردل، آب مرزنگوش، روغن فلفل، روغن زعفران گند بیدستر (بیضه سگ آبى)، جوشانده عاقرقرحا و غیره ...

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 34 / سردرد سرد مزاج

کشیدن پودر کندش در بینى که پس از انجام عطسه بتعداد کافى بخارات از سر خارج مى‏شود و سردرد تسکین یا تقلیل مى‏یابد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 34 / سردرد شقیقه‏اى

سردرد شقیقه‏اى‏

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 34 / سردرد شقیقه‏اى

این سردرد اکثرا در ناحیه شقیقه بوجود مى‏آید سردرد شقیقه اکثرا نوبتى است و گاهى هم پیوسته مى‏باشد و معمولا اسباب این سردرد اخلاط است درد گاهى بحدى مى‏رسد که بیمار طاقت دست زدن به محل درد را ندارد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 34 / سردرد شقیقه‏اى

در این بیمارى ابتدا باید مشخص شود خلطى که اسباب سردرد شده گرم است یا سرد. معمولا دردهاى شقیقه‏اى نوبتى یا قطع و وصل شونده سرد مزاج‏اند اما اگر پیوسته و مستمر باشند و یکسره درد وجود داشته باشد و قطع و وصل نشود مزاج آن گرم است و این درد مداواى دردهاى مستمر را دارا مى‏باشد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 34 / سردرد شقیقه‏اى

اگر سردرد نوبتى باشد بهتر است قبل از هر چیز بدن تنقیه شود و اخلاطى که سبب بروز سردرد مى‏شود از بدن خارج گردند. مداواى درد شقیقه غیر مستمر تقریبا مشابه مداواى سردردهاى سرد مزاج مى‏باشد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 35 / سردرد شقیقه‏اى

(در جوامع بشرى هرچه زندگى ماشینى بیشتر گردد این نوع سردرد نیز افراد بیشترى را مى‏گیرد. سردرد میکرنى سرد مزاج است.)

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 35 / میکرن

میکرن نوعى سردرد است که در بعضى خانواده‏ها موجود است و بیشتر خانمها بآن مبتلا مى‏شوند و مردان کمتر به میکرن مبتلا مى‏شوند بلکه بیمارى مردان معمولا شبه میکرن مى‏باشد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 35 / میکرن

در این بیماران قبل از آنکه سردرد عارض گردد چشمها قدرى تار مى‏شوند، گاهى نقطه‏هاى نورانى در جلو چشم مشاهده مى‏شوند، سستى و سنگینى در دست و پاها پیدا مى‏شود، گاهى حال تهوع و استفراغ به بیمار دست مى‏دهد و بدن قدرى سست مى‏گردد این علامات حدود نیم ساعت طول مى‏کشند بعد سردرد پیدا مى‏شود، در بعضى افرادى که میکرن شدید دارند گاهى اختلال در سخن گفتن آنان پیدا مى‏شود این سردرد گاهى یک طرف و گاهى دو طرف و گاهى شقیقه‏ها را مى‏گیرد گاهى هم‏

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 36 / میکرن

یک نوبت طرف راست و یک نوبت طرف چپ سر را مى‏گیرد. در جوامع بشرى هرچه زندگى ماشینى بیشتر گردد این نوع سردرد نیز افراد بیشترى را مى‏گیرد. سردرد میکرنى سرد مزاج است.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 36 / میکرن

در این افراد اگر بار زبان داشته باشند دلیل بر پرى دستگاه گوارش آنان از اخلاط بلغمى است و باید با منضج و مسهل‏هاى گرم مزاج بار زبان آنان از بین برود. پزشکان سنتى معتقدند که سردرد میکرنى سردردى است عصبى گوارشى یعنى با هماهنگى دستگاه عصبى و دستگاه گوارشى بوجود مى‏آید در این افراد اگر دستگاه گوارش ناراحت شود سردرد عارض مى‏شود و اگر دستگاه عصبى ناراحت شود باز سبب عود کردن سردرد میکرنى خواهد شد لذا بر این بیماران است که هم دستگاه گوارش خود را سالم نگهدارند. هم دستگاه عصبى را مثلا هرگاه این افراد در خوردن ترشى‏جات زیاده‏روى کنند یا غذاهائى که ذیلا نامبرده مى‏شوند زیاد بخورند سردرد آنان عود مى‏کند همچنین زمانى که دستگاه عصبى آنان ناراحت گردد سردرد عود خواهد کرد بعلاوه هر کار فکرى عصبى یا جسمى که براى فرد خسته‏کننده باشد سردرد را ظاهر مى‏سازد.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 36 / میکرن

براى مداواى این سردرد بهتر است دو سه روز بیمار منضج و مسهل‏هاى پاک‏کننده بدن از اخلاط بخورد و دو یا سه روز متوالى هم بدنبال منضج و مسهل گنه‏گنه را صبح ناشتا مقدار نیم گرم (یا 500 میلیگرم) میل نمایند و پس از اتمام گنه گنه از معاجین و شربتهاى تقویت‏کننده دستگاه عصبى و دستگاه گوارشى مدتى استفاده کنند، ورزش و گردش و تفریح نمایند و از غذاهاى نامبرده زیر حتى المقدور استفاده نشود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 43 / کم‏خوابى با دیدن خوابهاى آشفته:

مردى از گلپایگان به مطب حاجى آقا مراجعه کردند و فرمودند که مدت سى سال است به بیخوابى شدید مبتلا شده در بدنش احساس حرارت زیاد مى‏کند، سردرد شدید دارد، میل به غذا ندارد، بیقرار است و اضطراب و دل هوله دارد. حاجى آقا فرمودند که بیمارى ایشان از روز اول در اثر صفرا و حرارت بوده و پرده‏هاى مغز ایشان به خشکى مبتلا شده لازم است داروهائى تجویز شود تا صفراى خون نقصان یابد و حرارت زیاد بدن فروکش کند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 110 / حصبه یا تیفوئید

ناراحتى عمومى، درد سراسر بدن، سردرد، سرخى چشم، گلودرد، خون دماغ، سرفه، اسهال سوپ نخودى یا یبوست، درد شکم، استفراغ، افزایش تدریجى تب بصورت پلکانى تا رسیدن به حد اکثر در بحران بیمارى و سپس نقصان تدریجى آن تا رسیدن به حرارت طبیعى، پیدایش نقطه‏هاى قرمز روى پوست بدن که معمولا در هفته دوم بیمارى پیدا مى‏شوند این نقطه‏ها باندازه 2 تا 3 میلیمتر قطر دارند و با فشار محو مى‏شوند، این نقطه‏ها سه چهار روز مى‏مانند، سرخى بول، تب شدید و هذیان‏گوئى هم از علائم این بیمارى مى‏باشند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 141 / هدف جماع

اگر در جماع افراط شود نیروئى که باید براى فعالیتهاى حیاتى همه اندامهاى بدن صرف شود بیشتر صرف دستگاه تناسلى مى‏شود و سایر اندامهاى بدن دچار ضعف شده و انسان دچار ضعف عمومى مى‏شود. بعضى از قواى انسان نظیر بینائى و شنوائى بیشتر از سایر قوا آسیب خواهند دید، گاهى دیده مى‏شود که زیاده‏روى در عمل جماع سبب کندى حرکات روده‏ها و قبض شدن شکم و در نتیجه قولنج مى‏گردد، زیاده‏روى در جماع عرق بدن را بدبو مى‏کند، افرادى که سردردهاى مزمن دارند جماع سردرد آنان را شدت مى‏بخشد، افرادى که پس از عمل جماع بدنشان مى‏لرزد یا دست و پایشان سست مى‏شود یا احساس سرما مى‏کنند یا احساس تنگى نفس مى‏کنند یا به تپش قلب مبتلا مى‏شوند یا ناراحتى‏هاى ریوى دارند یا معده و اثنى عشر آنان زخم است باید عمل جماع را به حد اقل برسانند و هیچ موقع با شکم گرسنه یا در حال عصبانیت جماع نکنند.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 152 / علائم بالینى خونریزى درون جمجمه عبارتند از: ..... ص : 152

3- سردرد. امّا سایر علائم بستگى به محلى دارد که در آن محل خونریزى شده است.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 152 / علائم بالینى خونریزى درون جمجمه عبارتند از: ..... ص : 152

اگر در تالاموس‏ها خونریزى شود حرکت چشم در جهات مختلف مانند بالا و پائین و راست و چپ و مورب انجام نمى‏شود و اندازه مردمک دو چشم نامتساوى مى‏گردد. اگر در مخچه خونریزى شود بطور ناگهانى تهوع و استفراغ و سردرد و اختلال در تعادل بوجود مى‏آید و اگر شعور بیمار زایل گردد احتمال مرگ بیمار مى‏رود.

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 225 / مننژیت

بیمارى مننژیت را از روى نوعى میکروب این بیمارى بچند نوع تقسیم مى‏کنند. مننژیت مننکوکوکى، پنوموکوکى، استرپتوکوکى، استافیلو کوکى و مننژیت ناشى از آنفولانزا و مننژیت سلى. علائم بیمارى در چهار نوع اول باهم مشابه‏اند و عبارتند از استفراغ، حالت منگى و گیجى و هذیان‏گوئى، تشنج، تب شدید، گاهى لرز، کمر درد، درد شکم، درد اندامها و گاهى ممکن است پرش در اندامهاى بدن بوجود آید. در مواقعى که بیمارى شدید باشد حالت منگى و اغماء بسرعت عارض مى‏گردد امّا در مننژیت سلى سستى و بى‏حالى بتدریج عارض مى‏شود و سردرد و استفراغ و پیدایش سختى در کمر و اغماء و تشنج وجود دارد و در این افراد یک کانون سلى در یکى از نقاط بدن وجود دارد که میکروب سل از آن کانون به پرده‏هاى مننژ و مایع مغزى نخاعى خود را رسانیده است. در آزمایش خون این افراد تعداد لنفوسیتها زیادند و گلوکز خون کم‏

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 241 / «تب تیفوئید یا حصبه این بیمارى را اطباء سنتى مطبقه مى‏نامند».

علائم این بیمارى عبارتند از سنگینى سر و کشماکش کردن و دهن‏دره زیاد، وجود جوشهاى خارش‏دار در بدن، سرخى رنگ رخسار و نبض عظیم از طول و عرض و ارتفاع، گاه پیدا شدن دمل‏هاى باد گرمى در بدن، وجود تب شدید و پیوسته و ادامه‏دار که قطع و وصل نمى‏شود، سردرد، گاه اسهال و گاه یبوست در این بیمارى پس از پایان دوره کمون و پیدایش آثار بیمارى تب بطور تدریجى بالا مى‏رود و بقول پزشکان سنتى تب این بیماران افزایش پلکانى دارد و پس از رسیدن به مرحله بحرانى بتدریج کاهش مى‏یابد تا مى‏رسد به حرارت طبیعى. روى پوست بدن نقطه‏هاى قرمز رنگ پیدا مى‏شود در این بیمارى جوشهاى روى بدن مایل به سیاهى مى‏باشند. میکروب این بیمارى نوعى باکترى است که سالمونلّا تیفى نام دارد و بیشتر از راه دهان با مصرف غذاهاى آلوده وارد بدن مى‏شود و در دیواره روده نفوذ کرده قسمتى در آنجا متمرکز و قسمتى دیگر از راه خون به نقاط دیگر بدن مى‏رسند و علائم بیمارى را آشکار مى‏سازد.

--------------------------------------------------------------------------------

طب سنتى خسروى: درمان بیماریهاى مختلف با گیاهان دارویى و مواد طبیعى / 311 / داروى پاشویه براى سردردهاى ساده: ..... ص : 311

مقدارى گل ختمى و گل بنفشه و مختصرى اسفرزه و سبوس گندم را